- Romualda B. Musiał
Sezonowa rutyna w ajurwedzie. Jak żyć w zgodzie z rytmami natury?
Sezonowa rutyna w ajurwedzie, znana jako ritucharya, to kluczowy element utrzymania zdrowia i równowagi organizmu podczas zmieniających się pór roku. Ajurweda naucza, że każda pora roku ma swoje unikalne cechy, przez co wpływa na harmonię dosz.
Ajurweda dzieli rok na trzy główne sezony, z których każdy ma swoje szczególne właściwości i wpływa na równowagę dosz:
- Sezon zimowy i wiosna (styczeń-kwiecień).
- Sezon letni (maj-sierpień).
- Sezon jesienny i wczesna zima (wrzesień-grudzień).
Każda z tych pór wiąże się z określonymi warunkami pogodowymi, które w zależności od naszej konstytucji (prakriti), mogą zwiększać lub zmniejszać daną doszę w naszym organizmie. Zmieniające się otoczenie – od chłodu i wilgoci zimy, przez upalne lato, po suchą i wietrzną jesień – oddziałuje na nasze zdrowie i samopoczucie.
Aby równoważyć wpływ zmian sezonowych, ajurweda zaleca wprowadzenie sezonowej rutyny, która pozwala nam dostosować nasz styl życia, dietę i codzienne nawyki do dominujących energii (dosz) danej pory roku. Dzięki jej praktykowaniu możemy skutecznie zrównoważyć dosze, poprawić trawienie, wzmocnić układ odpornościowy i zapobiegać chorobom.
Jesień i wczesna zima - sezon vata
Jesień i wczesna zima to w ajurwedzie sezon vata, kiedy dominuje chłodna, sucha i wietrzna pogoda. Dosza vata, która jest kombinacją elementów powietrza i eteru, charakteryzuje się lekkością, zmiennością, suchością i ruchem. Kiedy pogoda staje się niestabilna i chłodna w naszych organizmach naturalnie wzrasta dosza vata.
W efekcie możemy doświadczać suchości skóry, lęku, niepokoju, zmęczenia, trudności z trawieniem i bólów stawów. Aby zrównoważyć te wpływy, należy wprowadzić do swojego stylu życia praktyki, które nawilżają, ogrzewają i uspokajają ciało oraz umysł.
Jak dostosować styl życia w sezonie vata?
W sezonie vata powinniśmy wprowadzić rutynę, która pomoże nam przeciwdziałać suchości, chłodowi i niestabilności. Główne zasady obejmują nawilżanie ciała, wprowadzenie ciepła oraz dążenie do regularności w codziennych nawykach.
- Dieta.
Jedzenie powinno być ciepłe, odżywcze, wilgotne i uspokajające, aby zrównoważyć suchość i zmienność doszy vata. Wprowadź do swojej diety ciepłe, gotowane posiłki, takie jak zupy, gulasze, potrawy duszone i kiszonki. Wybieraj pełnoziarniste zboża, gotowane warzywa, soczewicę, fasolę mung, buraki oraz marchew. Zwiększ spożycie pokarmów o smaku słodkim, kwaśnym i słonym, ponieważ te smaki działają uspokajająco i nawilżająco na doszę vata.
Włącz do diety także oleje roślinne oraz produkty bogate w tłuszcze, takie jak orzechy, awokado, mleko i ghee (masło klarowane). Unikaj zimnych, suchych i surowych pokarmów. Ogranicz surowe sałatki, suche przekąski, napoje gazowane, kawę i alkohol. - Aktywność fizyczna.
W sezonie vata unikaj nadmiernie intensywnych ćwiczeń, które mogą zaburzyć równowagę i wywołać uczucie zmęczenia. Wybieraj spokojne formy aktywności, takie jak joga, tai chi, spacery, rozciąganie czy pilates. - Codzienne nawyki.
Jedną z najważniejszych praktyk w tym sezonie jest codzienny masaż ciepłym olejem. Używaj oleju sezamowego, który ma właściwości rozgrzewające i nawilżające. Masaż uspokaja układ nerwowy, poprawia krążenie i nawilża skórę, przeciwdziałając jej suchości. Włącz także do swojej rutyny ciepłe kąpiele z dodatkiem olejków eterycznych, takich jak lawenda, drzewo sandałowe czy geranium, aby zrelaksować ciało i zniwelować stres. Wprowadź regularny rytm dnia. Kładź się spać i wstawaj o stałych porach. - Rozgrzewające i uspokajające praktyki.
Chroń ciało przed chłodem i wiatrem, nosząc ciepłe, wygodne ubrania z naturalnych materiałów. W domu używaj koców i poduszek, aby stworzyć komfortowe, ciepłe otoczenie. Aby uspokoić umysł i zmniejszyć stres, praktykuj medytację i ćwiczenia oddechowe, takie jak pranajama.
Czego unikać w sezonie vata?
W sezonie vata powinniśmy unikać czynników, które mogą nasilać cechy doszy vata, prowadząc do jej nierównowagi. Są to miedzy innymi:
- Nadmierna aktywność.
Unikaj zbyt intensywnych ćwiczeń fizycznych i zbyt wielu zadań, które mogą prowadzić do wyczerpania i wzmożenia stresu. - Nieregularność.
Utrzymuj stały harmonogram, aby przeciwdziałać zmienności. Nieregularne godziny posiłków, snu i aktywności mogą pogłębić nierównowagę vaty. - Chłodne i suche otoczenie.
Unikaj zimnych pryszniców, lodowatych napojów oraz przebywania na zimnym, wietrznym powietrzu bez odpowiedniej ochrony.
Zima i wczesna wiosna - sezon kapha
Zimą i wczesną wiosną w przyrodzie dominuje dosza kapha, która charakteryzuje się zimnem, wilgocią i ciężkością. W ajurwedzie kapha łączy w sobie elementy ziemi i wody, co wpływa na jej gęstość, stabilność i chłód. W klimacie umiarkowanym okres ten przypada na zimę i wczesną wiosnę, kiedy dni są chłodne, wilgotne i często pochmurne. Właśnie w tym czasie dosza kapha w naszych organizmach może się zwiększać, prowadząc do takich objawów jak ospałość, uczucie ciężkości, przyrost masy ciała oraz skłonność do przeziębień.
W sezonie kapha wszyscy jesteśmy narażeni na jej nadmiar, niezależnie od naszej konstytucji (prakriti). Jednak osoby z przewagą doszy kapha mogą odczuwać jej wpływ bardziej intensywnie. Osoby te mogą doświadczać problemów z trawieniem, nadmiernego przyrostu masy ciała oraz problemów z układem oddechowym.
Jak dostosować styl życia w sezonie kapha?
W sezonie kapha należy dostosować dietę i codzienne nawyki w taki sposób, aby przeciwdziałać nadmiarowi kapha.
- Dieta.
Spożywaj posiłki, które są ciepłe i lekkie, aby przeciwdziałać zimnu i ciężkości kapha. Wprowadź do diety produkty o ostrym, gorzkim i cierpkim smaku, które pomogą rozgrzać ciało i pobudzić trawienie. Unikaj tłustych, ciężkostrawnych, słodkich i zimnych potraw, które mogą zwiększać uczucie ciężkości. Ogranicz produkty mleczne, słodycze, pieczywo drożdżowe oraz tłuste mięsa.Wprowadź do diety przyprawy rozgrzewające i stymulujące trawienie, takie jak imbir, cynamon, kurkuma, pieprz, goździki i kardamon. Pomagają one pobudzić ogień trawienny i zapobiegać gromadzeniu się śluzu.
- Aktywność fizyczna.
Sezon kapha wymaga energicznej aktywności fizycznej, aby przeciwdziałać stagnacji i ociężałości. Wybieraj dynamiczne formy ruchu, takie jak jogging, szybkie spacery, taniec, energiczna joga czy trening siłowy. Ćwicz regularnie, najlepiej rano, aby pobudzić organizm i poprawić krążenie. Wysiłek fizyczny w tym okresie pomoże również w spalaniu nadmiaru tłuszczu. - Codzienne nawyki.
Wstawaj wcześnie rano, najlepiej przed godziną 6.00. Jest to kluczowe w tym sezonie, aby uniknąć porannego uczucia ociężałości. Wczesne wstawanie pobudza energię i motywuje do działania.
Wprowadź do swojej rutyny codzienny masaż ciepłym, lekkim olejem, np. sezamowym. Regularnie stosuj techniki oczyszczania, takie jak płukanie nosa ciepłym olejem sezamowym (nasya) czy oczyszczanie języka. Korzystaj także z gorących kąpieli z dodatkiem olejków eterycznych, takich jak eukaliptus czy rozmaryn, które działają stymulująco i oczyszczająco.
Czego unikać w sezonie kapha?
- Unikaj zbyt dużej ilości odpoczynku.
Chociaż odpoczynek jest ważny, w sezonie kapha unikaj nadmiernego lenistwa i długich drzemek, które mogą zwiększać uczucie stagnacji. - Ciężkie jedzenie.
Unikaj ciężkich, zimnych posiłków, które mogą osłabić trawienie i sprzyjać przyrostowi masy ciała. - Zbyt dużo wilgoci.
Wilgotne środowisko może potęgować wpływ kapha. Staraj się unikać miejsc o wysokiej wilgotności i ogranicz przebywanie na zewnątrz podczas deszczu.
Lato - sezon pitta
Lato to w ajurwedzie sezon, w którym dominuje dosza pitta. Pitta jest związana z elementami ognia i wody, dlatego jej cechy to gorąco, oleistość, intensywność i ostry charakter. W gorące miesiące ta dosza naturalnie się nasila, co może wpływać na nasz organizm w różnorodny sposób, prowadząc do przegrzania, podrażnień skóry, niestrawności oraz emocjonalnej drażliwości. Aby utrzymać równowagę podczas letnich miesięcy, kluczowe jest ochładzanie i uspokajanie ciała i umysłu.
Jak dostosować styl życia w sezonie pitta?
Latem, kiedy dominuje w przyrodzie dosza pitta, powinniśmy wprowadzić praktyki, które pomogą nam schłodzić i uspokoić organizm.
- Dieta.
W miesiącach letnich wybieraj pokarmy lekkie i chłodzące. Wprowadź do diety soczyste, słodkie i chłodzące owoce. Spożywaj zielone warzywa liściaste, ogórki, cukinie, brokuły i kapustę. Dodaj do diety produkty o smaku gorzkim, słodkim i cierpkim. Stosuj zioła o właściwościach chłodzących, takie jak mięta, kolendra, koper włoski, bazylia. Pij dużo płynów, aby zapobiec odwodnieniu. Unikaj napojów z lodem, ponieważ mogą zakłócać trawienie. - Aktywność fizyczna.
W sezonie pitta unikaj intensywnych, wyczerpujących ćwiczeń, które mogą prowadzić do przegrzania i zwiększenia ognia w organizmie. Wybieraj spokojne formy aktywności, takie jak joga, pływanie, spacery w cieniu, jazda na rowerze. Uprawiaj aktywność fizyczną wczesnym rankiem lub wieczorem, gdy temperatura jest niższa. - Codzienne nawyki.
Stosuj codzienny masaż olejem kokosowym, który ma właściwości ochładzające. Bierz chłodne prysznice lub kąpiele z dodatkiem olejków eterycznych (np. mięta, eukaliptus), aby schłodzić i uspokoić ciało. Noś lekkie, przewiewne ubrania wykonane z naturalnych tkanin (bawełna, len) w jasnych kolorach, aby odbijać światło i utrzymywać ciało w chłodzie. Wprowadź do swojej codziennej rutyny medytację i ćwiczenia oddechowe, które zredukują stres i pomogą Ci zapanować nad emocjami.
Czego unikać w sezonie pitta?
- Przebywania na słońcu.
Unikaj bezpośredniej ekspozycji na słońce, zwłaszcza w godzinach południowych, gdy temperatura jest najwyższa. Jeśli musisz przebywać na zewnątrz, noś kapelusz lub czapkę. - Nadmiaru stymulantów.
Ogranicz spożycie kawy, alkoholu i napojów energetycznych, które mogą zwiększać ogień w ciele i prowadzić do przegrzania. - Pikantnych i kwaśnych potraw.
Zrezygnuj z ostrych przypraw, octów, marynat i potraw smażonych, które mogą nasilać ciepło w organizmie i powodować problemy trawienne.
Podsumowanie
Rutyna sezonowa to kluczowy element ajurwedyjskiej praktyki, która pomaga nam dostosować styl życia do naturalnych zmian w otoczeniu. Przestrzeganie zasad rutyny sezonowej wzmacnia układ odpornościowy, zapobiega chorobom i wspiera wewnętrzną równowagę. Dzięki dostosowaniu diety, aktywności fizycznej i codziennych praktyk do zmieniających się sezonów, możemy skutecznie przeciwdziałać skutkom nierównowagi dosz i doświadczyć większego poczucia spokoju i harmonii wewnętrznej przez cały rok.
Ajurweda Dla Ciebie
Zyskaj szczęśliwe, harmonijne życie z WEDA Ajurweda
Najnowsze artykuły:
Podobał Ci się artykuł? Podziel się ze znajomymi!
