Czym jest ajurweda?
Ajurweda to tradycyjny system filozoficzno-medyczny wywodzący się z Indii, który swoje korzenie ma w starożytnych tekstach sanskryckich zwanych Wedami. Nazwa „ajurweda” pochodzi od słów: „ayur”– życie oraz „veda”– wiedza. Tak więc ajurweda to dosłownie „wiedza o życiu”. Nazwa ta doskonale oddaje istotę ajurwedy, która nie tylko zajmuje się leczeniem chorób, ale także promowaniem zdrowego, zrównoważonego stylu życia w harmonii z naturą.
Ajurweda to nauka o życiu, która uczy, co sprzyja, a co szkodzi życiu, jakie działania prowadzą do szczęścia, a jakie do cierpienia. Dzięki niej można osiągnąć zarówno zdrowie jak i długowieczność.
Początki ajurwedy
Ajurweda, starożytny system medycyny indyjskiej, stanowi jeden z najstarszych i najbardziej wszechstronnych systemów leczenia znanych ludzkości. Ajurweda łączy w sobie elementy nauki, filozofii i duchowości, tworząc całościowe podejście do zdrowia i dobrostanu człowieka. Wyróżnia się na tle innych systemów medycznych holistycznym podejściem do zdrowia, które obejmuje nie tylko leczenie chorób, ale także profilaktykę, styl życia oraz rozwój duchowy.
Początki ajurwedy sięgają około 5000 lat wstecz i są ściśle związane z rozwojem cywilizacji w dolinie Indusu, gdzie około 3000 lat p.n.e. powstawały pierwsze zaawansowane społeczności. W tym czasie na terenie obecnych Indii rozwijała się duchowość i filozofia, która znalazła odzwierciedlenie w pismach wedyjskich (Wedach), prawdopodobnie najstarszym znanym przekazie pisemnym ludzkiej cywilizacji.
Rozwój duchowości i filozofii w okresie wedyjskim stworzył intelektualne i duchowe ramy, w których narodziła się ajurweda. Pierwsze zapisy dotyczące ajurwedy można znaleźć w tekstach wedyjskich takich jak Rygweda i Atharwaweda. W Rygwedzie, będącej najstarszym zbiorem hymnów o naturze istnienia, zawarto wiele pieśni poświęconych zdrowiu, długowieczności i ziołolecznictwu. Atharwaweda z kolei dostarcza wielu wczesnych opisów ziół i ich właściwości leczniczych oraz rytuałów uzdrawiających.
Wiedza ajurwedyjska początkowo przekazywana była ustnie z pokolenia na pokolenie przez mędrców i uzdrowicieli, zwanych rishi, którzy byli uważani za nosicieli boskiej mądrości. W miarę jak społeczeństwa stawały się bardziej złożone, a piśmiennictwo stało się powszechniejsze, zaczęto spisywać wiedzę ajurwedyjską.
Traktaty ajurwedyjskie Caraka Samhita i Sushruta Samhita
Rozkwit medycyny ajurwedyjskiej przypadł na okres między VII w. p.n.e. a II w. n.e., kiedy powstawały specjalistyczne traktaty Caraka Samhita (podstawy medycyny) oraz Sushruta Samhita (podstawy chirurgii). Te starożytne teksty opisują teorie dotyczące ludzkiego ciała, omawiają tematy takie jak anatomia, patologia, diagnoza, terapia, farmaceutyka i toksykologia.
Caraka-Samhita (podstawy medycyny) jest klasycznym tekstem, w którym zostały opisane podstawy medycyny. To obszerne kompendium medyczne zawiera teorie dotyczące etiologii, symptomatologii i terapii dla szerokiego zakresu chorób, a także informacje dotyczące diety, higieny, profilaktyki, edukacji medycznej oraz pracy zespołowej lekarza, pielęgniarki i pacjenta niezbędnej do powrotu do zdrowia. Traktat kładzie duży nacisk na profilaktykę, uznając, że zapobieganie chorobom jest równie ważne, co ich leczenie. Caraka Samhita zawiera szczegółowe porady dotyczące codziennego życia, które pomagają w zachowaniu zdrowia.
Sushruta – Samhita (podstawy chirurgii) jest drugim podstawowym tekstem ajurwedyjskim i jednym z najważniejszych starożytnych traktatów medycznych. Tekst ten zawiera szczegółowe opisy anatomii człowieka, które są niezwykle precyzyjne. Sushruta dokładnie opisuje narządy, naczynia krwionośne, mięśnie i układ nerwowy, co stanowi podstawę wiedzy anatomicznej w ajurwedzie. Sushruta Samhita jest najstarszym znanym traktatem chirurgicznym na świecie, zawierającym szczegółowe opisy technik chirurgicznych, w tym operacji plastycznych, a także opisy narzędzi i procedur chirurgicznych.
Czego uczy ajurweda?
Ajurweda, w odróżnieniu od innych systemów medycznych, które koncentrują się głównie na leczeniu objawów chorób, ajurweda podchodzi do zdrowia w sposób holistyczny. Oznacza to, że skupia się nie tylko na fizycznym ciele, ale także na równowadze emocjonalnej, psychicznej i duchowej. Według ajurwedy zdrowie jest stanem harmonii między ciałem, duchem, umysłem i otaczającym środowiskiem.
Ajurweda opiera się na przekonaniu, że ludzkie ciało i przyroda są zbudowane z tych samych elementów i podlegają tym samym prawom, co oznacza, że człowiek nie jest odrębną istotą oddzieloną od natury, ale integralną jej częścią. Zdrowie i długowieczność są postrzegane jako wynik harmonii między człowiekiem a otaczającym światem. Choroby są uznawane za zaburzenie tej harmonii, a leczenie polega na przywróceniu równowagi w ciele, umyśle i duchu.
Tak więc ajurweda, jako holistyczny system medyczny, oferuje szereg zasad i praktyk, które mają na celu promowanie zdrowia, równowagi i harmonii w życiu. Podkreśla znaczenie zdrowego stylu życia, w tym regularnego snu, odpowiedniej diety, równowagi emocjonalnej oraz aktywności fizycznej. Zaleca unikanie stresu, zrównoważone podejście do pracy i odpoczynku oraz pielęgnację relacji międzyludzkich.
Najważniejsze zasady ajurwedy
Ajurweda opiera się na kilku kluczowych zasadach, które mają na celu utrzymanie zdrowia, zapobieganie chorobom oraz sprzyjanie długowieczności. Oto najważniejsze z tych zasad:
1. Tridosza
W ajurwedzie istnieje koncepcja trzech dosz, które są podstawowymi energiami biologicznymi obecnymi w każdej osobie. Trzy dosze to: vata, pitta, kapha. Te trzy energie działają, regulują i organizują całą fizjologię żywego organizmu. Każdy człowiek ma wszystkie trzy dosze w różnych proporcjach w zależności od indywidualnej konstytucji ciała (prakriti). Utrzymanie trzech dosz w harmonii jest kluczowe dla zdrowia i dobrego samopoczucia.
2. Prakriti i Vikriti
Prakriti to unikalna konstytucja każdego człowieka, czyli indywidualna kombinacja dosz, z którą się rodzimy. Vikriti to aktualny stan zdrowia, który może się różnić od prakriti z powodu stylu życia, diety, stresu i innych czynników.
3. Holistyczne podejście
Ajurweda traktuje człowieka jako całość, uwzględniając fizyczne, emocjonalne, mentalne i duchowe aspekty życia. Zdrowie można osiągnąć tylko wtedy, gdy wszystkie te elementy pozostają w harmonii. W praktyce oznacza to, że ciało musi być odżywione i oczyszczone, umysł utrzymywany w spokoju i jasności, a duch wspierany poprzez praktyki duchowe i poczucie celu w życiu.
4. Harmonia.
Zdrowie jest postrzegane jako stan równowagi między doszami, które kontrolują różne funkcje fizjologiczne i psychiczne w organizmie. Ajurweda uczy, jak utrzymać tę równowagę poprzez odpowiednią dietę, regularną aktywność fizyczną, zarządzanie stresem i dbanie o zdrowie emocjonalne.
5. Rutyna dzienna (dinacharya)
Ajurweda podkreśla znaczenie codziennej rutyny, która obejmuje wczesne wstawanie, regularne posiłki, odpowiednią ilość snu, medytację, ćwiczenia fizyczne i inne praktyki wspierające zdrowie.
6. Rutyna sezonowa (ritucharya)
Ajurweda, uznając wpływ natury na nasze zdrowie i samopoczucie, kładzie duży nacisk na życie w zgodzie z naturalnymi rytmami przyrody. Dostosowanie stylu życia do zmieniających się pór roku pomaga zapobiegać sezonowym dolegliwościom, wzmacnia odporność i utrzymuje dosze w równowadze.
7. Ziołolecznictwo
Ziołolecznictwo jest kluczowym elementem ajurwedyjskiego podejścia do zdrowia. Zioła służą nie tylko do leczenia chorób, ale także wzmacniają odporność, poprawiają trawienie i oczyszczają organizm. Ajurwedyjskie zioła stosowane są stosowane w różnych formach, takich jak proszki, oleje, nalewki czy kapsułki, i są często łączone w kompleksowe formuły, aby wzmocnić ich działanie.
8. Dieta dostosowana do doszy
Ajurweda uczy, że dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb, pory roku, klimatu i stanu zdrowia. Dieta dostosowana do doszy danej osoby pomaga utrzymać równowagę energetyczną w ciele i zapobiega chorobom. Każda z dosz – vata, pitta i kapha – charakteryzuje się unikalnymi cechami i wymaga specyficznego podejścia dietetycznego, aby utrzymać równowagę.
9. Praktyki medytacyjne i duchowe
Praktyki takie jak medytacja, joga czy pranajama (ćwiczenia oddechowe) pomagają redukować stres i wspierają zdrowie psychiczne. Medytacja stanowi fundament duchowej praktyki w ajurwedzie. Pomaga w wyciszeniu umysłu, pogłębieniu samoświadomości i osiągnięciu stanu wewnętrznego spokoju. Regularna medytacja sprzyja rozwijaniu uważności, czyli umiejętności pełnego skupienia na chwili obecnej.
10. Terapie naturalne
Ajurweda zaleca stosowanie naturalnych terapii, które oczyszczają organizm z toksyn, redukują stres i przywracają równowagę dosz. Zabiegi te obejmują masaże olejami, oczyszczanie zatok (nasya), zabiegi parowe (swedana), a także terapię zwaną panchakarma, która obejmuje pięć procedur oczyszczających.
Ajurweda współcześnie
Ajurweda we współczesnym świecie zyskuje coraz większą popularność jako skuteczny i naturalny system medyczny, który odpowiada na potrzeby współczesnych ludzi. Coraz więcej osób poszukuje kompleksowych i naturalnych metod leczenia oraz dbania o zdrowie. Wraz z rosnącą świadomością na temat zdrowia, wiele osób zdaje sobie sprawę, że zdrowie to coś więcej niż tylko brak choroby. Ludzie poszukują metod, które pomogą im odzyskać równowagę, spokój i energię.
Obecnie, ajurweda jest postrzegana jako komplementarna metoda leczenia, która może współistnieć z konwencjonlną medycyną. Jej niewątpliwą zaletą jest to, że postrzega człowieka jako całość, gdzie ciało, umysł i emocje są ze sobą ściśle powiązane, a zakłócenie w jednym z tych obszarów może prowadzić do problemów w innych. Także jej indywidualne podejście do zdrowia sprawia, że jest wyjątkowo skuteczna w dostosowywaniu terapii do specyficznych potrzeb każdej osoby. Ajurweda uznaje, że każdy człowiek jest wyjątkowy, dlatego leczenie powinno być dostosowane do jego unikalnej konstytucji (prakriti) oraz bieżącego stanu zdrowia (vikriti).
Ajurweda, z jej bogatym dziedzictwem ziołolecznictwa, od wieków wykorzystuje rośliny lecznicze jako podstawowe narzędzie terapeutyczne. Obecnie, zioła ajurwedyjskie zyskują coraz większe znaczenie w badaniach klinicznych. Naukowcy na całym świecie badają ich skład chemiczny, mechanizmy działania i korzyści zdrowotne. W ostatnich dekadach przeprowadzono wiele badań klinicznych nad skutecznością ziół ajurwedyjskich w leczeniu chorób. Zioła takie jak m.in. ashwagandha, tulsi, neem czy brahmi wykazują ogromny potencjał w leczeniu i profilaktyce różnych schorzeń.
Może Cię zainteresować: Styl życia według ajurwedy
