Czym są guny w ajurwedzie?
Guny w ajurwedzie są to trzy podstawowe cechy natury – sattwa, radżas i tamas. Są wszechobecne i wpływają na wszystko, co istnieje. Według ajurwedy, cała aktywność świata przejawia się dzięki oddziaływaniu gun. Sattwa przynosi równowagę i czystość, rajas napędza zmiany i ruch, a tamas wprowadza stagnację i odpoczynek. Wspólne oddziaływanie tych trzech energii tworzy harmonijną całość, która napędza cykle życia na Ziemi.
Trzy guny a umysł człowieka
Termin „guna” pochodzi z sanskrytu i oznacza „jakość”, „cechę” lub „właściwość”. W różnych tradycjach filozoficznych, zwłaszcza w hinduskiej filozofii samkhya, guna odnosi się do trzech fundamentalnych jakości, które tworzą i kształtują rzeczywistość materialną oraz wpływają na umysł i świadomość.
Trzy guny (cechy) – sattwa, radżas i tamas – w odniesieniu do człowieka odpowiadają za stan jego umysłu. Każda osoba ma wszystkie trzy guny, ale w różnych proporcjach. Te proporcje wpływają na naszą osobowość, zachowanie oraz zdrowie fizyczne i psychiczne. Co istotne, mamy wpływ na to, która guna będzie dominująca w naszym umyśle. Ponieważ umysł człowieka jest odzwierciedleniem jego społecznego i fizycznego środowiska oraz diety, możemy wpływać na niego poprzez otoczenie, styl życia i odpowiedni sposób odżywiania.
Ponieważ guny współistnieją i wzajemnie wpływają na siebie w różnych proporcjach, kształtują przez to nasz stan fizyczny i psychiczny. Osoby, u których dominuje guna sattwa, cenią sobie prawdę, uczciwość, pokorę oraz dobro wszystkich istot. Osoby, u których najsilniejsza jest guna radżas, wysoko stawiają władzę, prestiż, siłę i kontrolę. Osoby, u których dominuje guna tamas, pozostają w pułapce leku, służalczości i ignorancji.
Równowaga trzech gun
Podobnie jak w przypadku równowagi dosz, która odpowiada za nasze zdrowie fizyczne, harmonia trzech gun zapewnia zdrowie psychiczne. Jeśli równowaga między gunami zostanie zachwiana, mogą pojawić się różne problemy psychiczne. Tylko dwie guny – radżas i tamas mogą stracić równowagę, np. z powodu stresu lub negatywnych cech charakteru takich jak żądza, złość, chciwość, lękliwość, strach, gniew. Guna sattwa jest natomiast czysta i nie można wytrącić jej z równowagi.
W człowieku może następować dominacja którejś z gun, w zależności od otoczenia, jedzenia oraz cyklu życia. Dlatego też istotne jest, aby prowadzić sattwiczny styl życia. Ważne jest spożywanie pokarmów i ziół, które mają przede wszystkim naturę sattwiczną oraz unikanie przebodźcowania (ciągłe pobudzenie, nadmierny hałas, używki, zbyt mało snu).
Sattwa (wiedza i czystość)
Sattwa opisywana jest jako światło, jasność, czystość i harmonia. Uważana jest za najważniejszą z trzech gun, ponieważ prowadzi do klarowności umysłu i duchowej równowagi.
Osoby o umyśle sattwika z natury lubią czystość. Ich działania odzwierciedlają mądrość, której zdobycie przychodzi im bez wysiłku. Zazwyczaj nie mają skłonności do zamartwiania się, niepokoju czy paniki. Są wolne od uczuć zagubienia, chciwości, gniewu czy zawiści. Podejmują działania systematycznie, inteligentnie i spokojnie.
Charakteryzuje je wysoki stopień świadomości, cierpliwość, zadowolenie, chęć wybaczania, życzliwość, łagodność, prostota, pogoda ducha, wspaniałomyślność i uczciwość. Są to osoby sympatyczne, o czystym sercu i umyśle.
Radżas (działanie i pasja)
Radżas oznacza ruch, energię, pasję i ambicję. W jej naturze leży aktywność, pęd do tego, by czegoś dokonać. Guna radżas jest niezbędna do działania, ale powinna być kontrolowana.
Osoby, u których dominuje radżas zazwyczaj są żądne władzy, ciągle nieusatysfakcjonowane swoja pozycją czy majątkiem. Nieustannie pragną więcej, często kosztem innych. Są odważne, ale zawistne. Bywają niezrównoważone, trudno je zadowolić, lubią się bawić, są rozwiązłe, kapryśne, aroganckie, chciwe i pożądliwe. Martwią się, odczuwają niepokój, żal i mściwość.
Nadmiar radżas zakłóca funkcjonowanie umysłu i prowadzi do nadaktywności, agresji, silnego przywiązania, pobudzenia i czynów, których potem żałujemy.
Tamas (bierność i ignorancja)
Tamas jest siłą bezwładu, stagnacji, ignorancji, ciemności i letargu. Jest odpowiedzialna za sen i odpoczynek, ale w nadmiarze prowadzi do lenistwa, ignorancji i zaniedbania. Cechy tamas dominują, gdy nie ma innych cech.
Osoby o umyśle tamasowym są skłonne do apatii i depresji. Osoby takie unikają pracy, mają skłonność do niekontrolowanego zaspokajanie swoich zachcianek i marnowania czasu. Używki, takie jak papierosy, alkohol i narkotyki mogą stać się dla nich poważnym zagrożeniem. Nie zależy im na czystości i nie interesują się swoim zdrowiem.
Cechuje je ignorancja, bierność, lenistwo, pożądliwość, obsesyjność, potulność. Ulegają złudzeniom. Bywają nieporządne i nierozgarnięte.
Może Cię zainteresować: Co to są dosze w ajurwedzie?
Ama – przyczyna wszystkich chorób. Jak pozbyć się toksyn z organizmu?
Ama jest jednym z fundamentalnych pojęć w ajurwedzie, odnoszącym się do toksyn powstających w organizmie w wyniku niecałkowitego trawienia.
Dlaczego warto polubić gorzki smak i pić gorzkie zioła?
Czy gorzki smak może być sekretem dobrego zdrowia i długowieczności? Choć często go omijamy, ajurweda traktuje go jak prawdziwy eliksir dla ciała i umysłu.
Sezonowa rutyna w ajurwedzie. Jak żyć w zgodzie z rytmami natury?
Każda pora roku niesie ze sobą unikalną energię, która wpływa na nasze samopoczucie. Ajurweda daje nam praktyczne wskazówki jak dostosować nasz styl życia do cykli przyrody.
