Joga
Ajurweda i joga to ściśle ze sobą związane nauki mające swoje korzenie w wedyjskiej tradycji Indii. W ajurwedzie joga jest postrzegana jako ważny element zdrowego stylu życia, który wspiera holistyczne podejście do zdrowia ciała i umysłu. Joga to praktyka fizyczna, umysłowa i duchowa mająca na celu osiągnięcie wewnętrznej harmonii oraz głębszego połączenia z samym sobą i otaczającym światem.
Joga jest równowagą; kto ją osiągnie, pozostanie niezachwiany w radości i smutku, w zysku i stracie.
Czym jest joga?
Joga, co po sanskrycku oznacza „połączenie” lub „jedność”, to praktyka, która łączy w sobie ćwiczenia fizyczne, techniki oddechowe i medytację, prowadzące do harmonii ciała, umysłu i ducha. W jodze wyróżnia się kilka głównych elementów:
- Asany – pozycje ciała, które wzmacniają i uelastyczniają mięśnie, poprawiają równowagę i stabilność.
- Pranajama – techniki oddechowe, które uczą kontrolować przepływ prany (energii życiowej) i osiągać spokój.
- Medytacja – praktyka wyciszająca umysł, która pomaga radzić sobie ze stresem i pozwala lepiej zrozumieć swoje emocje.
- Jama i nijama – zasady moralne i etyczne oraz zasady samodyscypliny, które prowadzą do harmonijnego życia.
Joga w starożytnych Indiach
Joga w starożytnych Indiach miała przede wszystkim charakter duchowy i była praktykowana przez ascetów oraz mędrców w celu osiągnięcia samopoznania i oświecenia. Główne zasady jogi zostały opisane przez mędrca Patandżalego w tekstach filozoficznych – „Jogasutrach”. Jogasutry stanowią fundament dla duchowego i praktycznego rozumienia jogi. W starożytności praktykowano głównie medytację, a asany pełniły funkcję pomocniczą, przygotowując ciało do długotrwałego siedzenia w medytacji.
Joga według Patandżalego to ścieżka duchowego rozwoju składająca się z ośmiu etapów:
1. Jama – zasady moralne (etyka zewnętrzna)
Jamy to uniwersalne wartości, które dotyczą relacji z innymi. Stanowią podstawę świadomego i harmonijnego życia.
Zasady te to:
• Ahimsa – niekrzywdzenie, łagodność wobec ludzi, zwierząt i siebie;
• Satya – prawdomówność, autentyczność;
• Asteya – nie kradzenie, uczciwość;
• Brahmacharya – wstrzemięźliwość, umiarkowanie;
• Aparigraha – nieprzywiązanie, wolność od chciwości.
2. Nijama – samodyscyplina (etyka wewnętrzna)
Nijamy dotyczą relacji z samym sobą i codziennej samodyscypliny.
Zasady te to:
• Shaucha – czystość ciała, umysłu i otoczenia;
• Santosha – zadowolenie, akceptacja, wdzięczność;
• Tapas – wewnętrzny ogień, dyscyplina, determinacja;
• Svadhyaya – samopoznanie, studiowanie świętych tekstów;
• Ishvara pranidhana – oddanie się wyższej sile, zaufanie.
3. Asana – pozycje ciała
To najbardziej znany aspekt jogi – ćwiczenia fizyczne, które wzmacniają i oczyszczają ciało, przygotowując je do dłuższego siedzenia w medytacji.
4. Pranajama – kontrola oddechu
Świadome oddychanie i zarządzanie energią życiową (prana). Pomaga wyciszyć umysł i zharmonizować system nerwowy.
5. Pratjahara – wycofanie zmysłów
To praktyka odcięcia się od bodźców, aby móc skierować uwagę do wnętrza. Wycofując świadomość z wrażeń negatywnych, pratjahara wzmacnia siły obronne umysłu.
6. Dharana – koncentracja
Polega na treningu umysłu poprzez utrzymywaniu uwagi na jednym obiekcie. Umysł przestaje „skakać”, staje się stabilny i spokojny.
7. Dhyana – medytacja
Jest to stan ciągłego, nieprzerwanego skupienia. Umysł staje się klarowny, cichy i obecny. W tym stanie znika natłok myśli, ale umysł pozostaje czujny. Jest to proces trwania w ciszy i głębokiej uważności.
8. Samadhi – oświecenie
Jest to ostateczny etap, stan pełnej integracji i duchowej wolności.
Joga współcześnie
Współczesna joga to efekt długiej ewolucji. W średniowieczu, około IX – XV wieku n.e. powstała hatha joga, która była skoncentrowana bardziej na pracy z ciałem i energią. Przełom nastąpił w XX wieku, kiedy indyjscy nauczyciele zaczęli rozwijać fizyczny wymiar jogi w nowej formie, łączącej tradycyjne elementy z gimnastyką.
Od lat 60. i 70. XX wieku joga zyskała ogromną popularność na Zachodzie. Pojawiła się w kontekście ruchu kontrkultury, poszukiwań duchowych i alternatywnych metod leczenia. W XXI wieku joga stała się częścią stylu życia, związanym z ekologią, świadomym odżywianiem, medytacją i rozwojem osobistym. W praktyce jogi wciąż żywa jest idea harmonii – z sobą samym, z ciałem, z umysłem i śwaitem.
Powiązanie jogi i ajurwedy
Joga i ajurweda są ze sobą nierozerwalnie związane. W ajurwedzie joga jest postrzegana jako nieodłączny element dbania o zdrowie, harmonizowania dosz oraz wspierania procesów uzdrawiania.
Joga rozwija świadomość ciała i umysłu poprzez oddech, ruch i medytację. Ajurweda rozwija świadomość energetyczną, pomagając nam zrozumieć, co nam służy, a co zaburza naszą równowagę.
Powitanie Słońca - Surya Namaskar
Powitanie Słońca to sekwencja dwunastu pozycji (asan), wykonywanych dynamicznie, kolejno i nieprzerwanie. Ćwiczenie to jest idealne na rozpoczęcie dnia, gdyż nie wymaga dużo czasu, a doskonale rozbudzi i przygotuje ciało i umysł na cały dzień. Wykonanie całego cyklu dwunastu asan zajmuje zaledwie kilka minut. Wykonywane regularnie każdego dnia szybko przyniesie Ci wymierne korzyści. Zauważysz, że mięśnie się odprężają i rozciągają, a stawy stają się bardziej ruchliwe. Powitanie słońca to także masaż organów wewnętrznych oraz stymulacja krążenia krwi i poprawa ukrwienia.
Jak wykonać Powitanie Słońca?
- Powitanie. Stań prosto, złącz stopy. Dłonie złóż jak do modlitwy na wysokości piersi. Zrób wdech i wydech. Skoncentruj się na oddechu i intencji praktyki.
- Wzniesienie rąk w górę. Z wdechem unieś ręce nad głowę, delikatnie odchyl się do tyłu. Biodra wypchnięte lekko do przodu, klatka piersiowa otwarta.
- Skłon do przodu. Z wydechem pochyl się do przodu, staraj się dotknąć dłońmi po obu stronach stóp.
- Pozycja Jeździec. Cofnij prawą nogę daleko w tył, kolanem dotknij podłogi. Lewą nogę zegnij i postaw z przodu pomiędzy dłońmi. Unieś głowę, otwórz klatkę piersiową i zrób wdech.
- Pozycja Pies z głową w dół. Przenieś lewą nogę do tyłu i postaw obok prawej. Podnieś biodra do góry. nogi i ramiona proste lub lekko ugięte.
- Pozycja deski. Opuść kolana, klatkę piersiową i biodra do podłogi, utrzymaj ciało w jednej linii. Napnij brzuch i wstrzymaj oddech.
- Pozycja Kobra. Oprzyj biodra na podłodze, wyprostuj łokcie. Wypchnij klatkę piersiową do przodu, weź oddech.
- Pozycja Pies z głową w dół. Przenieś lewą nogę do tyłu i postaw obok prawej. Podnieś biodra do góry. nogi i ramiona proste lub lekko ugięte.
- Pozycja Jeździec. Cofnij prawą nogę daleko w tył, kolanem dotknij podłogi. Lewą nogę zegnij i postaw z przodu pomiędzy dłońmi. Unieś głowę, otwórz klatkę piersiową i zrób wdech.
- Skłon do przodu. Z wydechem pochyl się do przodu, staraj się dotknąć dłońmi po obu stronach stóp.
- Wzniesienie rąk w górę. Z wdechem unieś ręce nad głowę, delikatnie odchyl się do tyłu. Biodra wypchnięte lekko do przodu, klatka piersiowa otwarta.
- Powitanie. Stań prosto, złącz stopy. Dłonie złóż jak do modlitwy na wysokości piersi. Zrób wdech i wydech.
Pranajama
Pranajama to jedna z najważniejszych praktyk jogi. Polega ona na świadomym kierowaniu oddechem i ma na celu zrównoważyć przepływ energii życiowej zwanej prana. Jej regularne stosowanie pomaga zachować spokój, skupienie, witalność oraz równowagę wewnętrzną. Pranajama to jeden z kluczowych etapów klasycznej ścieżki jogi, przygotowujący ciało i umysł do głębszej praktyki medytacyjnej.
Istnieją różne techniki oddechowe Pranajama. Każda z nich działa trochę inaczej: jedne wyciszają, inne pobudzają, a jeszcze inne oczyszczają i harmonizują energię. Każdą technikę należy dobrać indywidualnie, aby zrównoważyć swoją doszę.
Techniki pranajama to m.in.:
- Nadi Shodhana (oddech naprzemienny/oczyszczający kanały)
Celem jest oczyszczenie kanałów energetycznych, wyciszenie umysłu i równoważenie dosz. Technika ta polecana jest wszystkim doszom, a w szczególności osobom z nadmiarem vata lub pitta.
Sposób wykonania:
1. Usiądź wygodnie z wyprostowanym kręgosłupem.
2. Zatkaj prawą dziurkę nosa kciukiem, zrób wdech lewą.
3. Zatkaj lewą, zrób wydech prawą.
4. Wdech prawą, wydech lewą.
Wykonaj 5 – 10 cykli.
- Ujjayi (Oddech zwycięzcy / oddech oceanu)
Celem tej techniki jest skupienie umysłu, ogrzanie ciała oraz redukcja napięcia. Równoważy dosze pitta i vata.
Sposób wykonania:
1. Oddychaj przez nos, ale zwęż gardło, jakbyś chciał/a wydawać delikatny dźwięk przypominający szum oceanu.
2. Wdech i wydech z lekkim szmerem.
3. Rytmiczny, spokojny oddech przez 3 – 5 minut.
- Bhastrika (oddech kowadła)
Celem tej techniki jest energetyzacja, poprawa krążenia i zwiększenie prany. Technika szczególnie polecana osobom z nadmiarem doszy kapha oraz w przypadku ospałości, zmęczenia i braku motywacji.
Sposób wykonania:
1. Szybkie, pełne wdechy i wydechy przez nos.
2. Ruch brzucha zsynchronizowany z oddechem.
3. Wykonuj przez 10 – 30 sekund, potem weź głęboki wdech i zatrzymaj oddech.
- Bhramari (Oddech pszczoły)
Celem tej techniki jest wyciszenie, ukojenie układu nerwowego i uspokojenie umysłu. Technika polecana dla osób z nadmiarem doszy vata lub pitta oraz przy lekach, bólach głowy i bezsenności.
Sposób wykonania:
1. Zamknij oczy, zatkaj uszy palcami.
2. Zrób wdech przez nos, na wydechu mrucz delikatne „mmm”, jak pszczoła.
3. Poczuj jak dźwięk wibruje w głowie.
4. Powtórz 5 – 10 razy.
Medytacja
W jodze medytacja to siódmy z ośmiu etapów ścieżki jogi według Patandżalego. Jest to etap głębokiej koncentracji i wyciszenia. Jest to umiejętność kontaktowania się z naszym prawdziwym Ja i świadomością (Puruszą), która jest źródłem życia i inteligencji. Medytacja polega na doprowadzeniu umysłu do stanu wyciszenia i koncentracji, w którym nasze energie mentalne mogą ulec transformacji i regeneracji.
Medytacja w jodze ma charakter duchowy i transformujący – prowadzi nie tylko do spokoju, ale też do głębokiego zrozumienia siebie i swojej natury. To praktyka, która pomaga poznać swoje emocje, przekonania, potrzeby, lęki, pragnienia i intencje.
Prosta praktyka medytacji:
1. Usiądź w ciszy, z wyprostowanym kręgosłupem.
2. Zamknij oczy, skup uwagę na oddechu.
3. Obserwuj każdy wdech i wydech – bez kontrolowania.
4. Gdy pojawi się myśl – zauważ ją i wróć do oddechu.
5. Czas trwania: 5 – 10 minut dziennie, stopniowo wydłużaj.
Ama – przyczyna wszystkich chorób. Jak pozbyć się toksyn z organizmu?
Ama jest jednym z fundamentalnych pojęć w ajurwedzie, odnoszącym się do toksyn powstających w organizmie w wyniku niecałkowitego trawienia.
Dlaczego warto polubić gorzki smak i pić gorzkie zioła?
Czy gorzki smak może być sekretem dobrego zdrowia i długowieczności? Choć często go omijamy, ajurweda traktuje go jak prawdziwy eliksir dla ciała i umysłu.
Sezonowa rutyna w ajurwedzie. Jak żyć w zgodzie z rytmami natury?
Każda pora roku niesie ze sobą unikalną energię, która wpływa na nasze samopoczucie. Ajurweda daje nam praktyczne wskazówki jak dostosować nasz styl życia do cykli przyrody.
