Masaż w ajurwedzie
Masaż, w tradycji ajurwedyjskiej, uważany jest za równie istotny dla zdrowia i urody, jak prawidłowa dieta, aktywność fizyczna i inne nawyki zdrowego stylu życia. Masaż pomaga przywrócić zdrowie i siłę, regeneruje tkanki, opóźnia procesy starzenia, harmonizuje ciało i umysł, ułatwia usuwanie toksyn i wspomaga leczenie. Ajurweda zaleca stosowanie masażu jako elementu codziennej rutyny, który możemy wykonać samodzielnie w domu.
Codzienny masaż olejowy nie tylko zapobiega starzeniu, ale także zapewnia zdrowie i odporność organizmu.
Masaż jako podstawa leczenia
Dobroczynne skutki masażu zostały opisane w zbiorze liczącym około tysiąca lat, zatytułowanym Ashtanga Hridaya. Masaż całego ciała pozwala uwolnić energię życiową, czyli pranę i pobudzić jej krążenie kanałami energetycznymi. Prana, co oznacza „powietrze kierujące się do przodu” często utożsamiana jest z oddechem lub życiowym tchnieniem. Nic co żyje nie może istnieć bez parany, która jest energią kosmiczną i utrzymuje nas przy życiu. Pranę symbolizuje żywioł powietrza – rozumiany jako powietrze, którym oddychamy, aby żyć, a także jako siła podtrzymująca krążenie wszystkich płynów i działanie wszystkich układów wewnętrznych, w tym trawiennego, krwionośnego i nerwowego. Jeśli prana nie krąży prawidłowo w organizmie, powstają blokady i zaczynają pojawiać się dolegliwości zdrowotne.
W ajurwedzie uważa się, że masaż przywraca równowagę organizmu, aby mógł się naturalnie leczyć. Podstawowym celem regularnego praktykowania masażu jest zachowanie równowagi trzech dosz oraz wzmocnienie siedmiu dhatu (tkanek) oraz wszystkich funkcji organizmu z jednoczesnym wyciszeniem umysłu.
Czym są dhatu?
Według ajurwedy najważniejszymi elementami, z których składa się nasze ciało, są dhatu, czyli podstawowe tkanki, które odgrywają ważną rolę w rozwoju, odżywianiu i podtrzymywaniu funkcjonownia ciała. Ajurweda wyróżnia siedem rodzajów dhatu:
- Osocze (rasa).
- Krew (rakta).
- Tkanka mięśniowa (mamsa).
- Tkanka tłuszczowa (meda).
- Tkanka kostna (asthi).
- Szpik kostny (majja).
- Tkanka rozrodcza (shukra).
Masaż ajurwedyjski, poprzez zastosowanie olejów ziołowych i specyficznych technik, bezpośrednio i pośrednio wpływa na te tkanki, wspierając ich zdrowie, regenerację i równowagę.
Automasaż
W tradycji hinduskiej automasaż to codzienny zabieg pielęgnacyjny wykonywany przed porannym prysznicem. Automasaż daje wiele korzyści: odżywia skórę, naoliwia stawy, nadaje sprężystości mięśniom, pobudza i poprawia krążenie energii, przynosi ulgę w bólach i napięciach wynikających ze stresu.
Masaż można wykonywać samemu w domu. Najlepszą porą na wykonanie masażu z użyciem olejku jest ranek, jeszcze przed wzięciem prysznica. Jeśli rankiem brakuje czasu na masaż całego ciała, to można go również wykonać wieczorem. Trzeba tylko pamiętać o tym, aby nie masować się po posiłku. Do masażu zaleca się wysokogatunkowy, tłoczony na zimno olej sezamowy lub sezamowo-ziołowy, który jest idealny dla wszystkich dosz. Dla doszy vata dobrym olejem jest też olej z gorczycy, który ma właściwości rozgrzewające. Dla osób typu pitta najbardziej wskazany jest olej kokosowy lub oliwa z oliwek. Osobom kapha polecany jest przede wszystkim masaż na sucho oraz przy użyciu past ziołowych. Z olejów, wskazany jest olej gorczycowy.
Jako wykonać automasaż?
Zanim przystąpisz do masażu, podgrzej olej. Dzięki temu staje się rzadszy i lepiej wnika w skórę. Usiądź na ręczniku na ciepłym podłożu lub krześle. Nałóż olej na ciało i wykonuj ruchy rozcierające i okrężne. Ruch rozcierania zastosuj na ramionach i przedramionach, jak też na udach, podudziach i plecach. Ruchami okrężnymi masuj stawy, klatkę piersiową i brzuch. Skórę głowy należy masować opuszkami palców, wykonując ruchy okrężne. Zacznij od przedniej nasady włosów, stopniowo przechodź do partii bocznych i skończ na karku. Masaż powinien trwać około 10-15 minut.
Rodzaje masaży i zabiegów ajurwedyjskich
Masaże ajurwedyjskie i zabiegi specjalistyczne mają na celu nie tylko leczenie konkretnych dolegliwości, ale także profilaktykę, poprawę jakości życia i wspieranie długowieczności. Są dostosowane do konkretnych potrzeb zdrowotnych i pomagają uregulować różne układy w ciele, aby funkcjonowały optymalnie.
Abhyanga
To najbardziej znany masaż ajurwedyjski. Słowo „abhyanga” pochodzi z języka sanskrytu i oznacza „masaż olejowy”. Jest to rytuał, który wykorzystuje ciepłe oleje roślinne wzbogacone ziołami, dostosowane do konstytucji (prakrti) i problemów zdrowotnych danej osoby. Masaż obejmuje całe ciało, od stóp po głowę i wykonywany jest w sposób rytmiczny, z naciskiem na stymulację energii życiowej oraz poprawę krążenia. W ajurwedzie Abhyanga jest uznawana za praktykę terapeutyczną, która:
- Harmonizuje dosze.
Masaż pomaga przywrócić do równowagi wszystkie trzy dosze: vata, pitta i kapha. - Detoksykuje organizm.
Masaż ten stymuluje układ limfatyczny, co pomaga w usuwaniu toksyn (ama) z organizmu. - Uspokaja i obniża poziom stresu.
Masaż olejowy działa jak kojąca terapia dla układu nerwowego, redukując poziom kortyzolu (hormonu stresu) i wspierając wydzielanie endorfin. - Regeneruje i odżywia tkanki.
Masaż abhyanga poprawia elastyczność mięśni, redukuje napięcie i zwiększa zakres ruchu w stawach. Poprzez poprawę krążenia i odżywienie tkanek, wspiera procesy regeneracyjne na poziomie komórkowym. Oleje ziołowe dostarczają składników odżywczych i nawilżają skórę. - Wzmacnia układ odpornościowy.
Masaż wspomaga drenaż limfatyczny oraz poprawia cyrkulację krwi, co przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.
Abhyanga może być praktykowana codziennie jako element rutyny Dinacharya. Jeśli nie masz możliwości udania się do masażysty, możesz wykonać masaż samodzielnie w domu. Zacznij od podgrzania oleju, żeby był ciepły, a następnie rozpocznij masaż od masażu skóry głowy. Delikatnie masuj okrężnymi ruchami, aby rozluźnić napięcie i stymulować korzenie włosów. Ramiona i nogi masuj długimi, rytmicznymi ruchami, a klatkę piersiową i brzuch ruchami okrężnymi. Masaż zakończ na stopach.
Shirodhara
Shirodhara to jeden z najstarszych zabiegów ajurwedyjskich, mających na celu wprowadzenie organizmu w stan głębokiego relaksu. W Shirodharze na czoło rytmicznie wylewa się ciepły, aromatyczny i leczniczy ajurwedyjski olejek, stymulując przysadkę mózgową, czyli „trzecie oko”. Wykorzystanie strumienia ciepłego oleju, pomaga harmonizować dosze, uspokajać umysł i stymulować przepływ energii w organizmie. Tradycyjnie, Shirodhara powinna być poprzedzona masażem Abhyanga, dzięki czemu efekt terapeutyczny jest silniejszy.
Korzyści z zabiegu Shirodhara:
- Redukuje stres i napięcie.
Shirodhara wspiera relaksację układu nerwowego, obniża ciśnienie krwi, spowalnia tętno i zmniejsza szybkość oddychania. - Zmniejsza niepokój.
Zabieg shirodhara powoduje osiągnięcie stanu relaksacji podobnego jak podczas medytacji. Badania mózgu wykonane elektroencefalografem (EEG) [1] wykazują, że podczas zabiegu następuje wzrost aktywności fal mózgowych alfa, charakterystycznych dla stanów relaksacji i medytacji. - Poprawia jakość snu.
Wykonywanie zabiegu codziennie przez pięć dni może wpłynąć na poprawę jakości snu i zmniejszenie zaburzeń związanych z bezsennością [2]. - Łagodzi bóle głowy i migreny.
Strumień ciepłego oleju działa kojąco na układ nerwowy, redukując napięciowe bóle głowy i migreny. - Wspomaga leczenie zaburzeń psychicznych.
Terapia ta wspiera równowagę emocjonalną, pomagając w radzeniu sobie z nadmiernymi emocjami i frustracją. Łagodzi objawy depresji i lęków. - Poprawia koncentrację i jasność umysłu.
Shirodhara stymuluje punkt trzeciego oka (Ajna Chakra), co pomaga poprawić zdolność koncentracji i jasność myślenia. Regularne sesje mogą wspierać funkcje poznawcze, w tym pamięć. - Wzmacnia włosy.
Shirodhara poprzez poprawę ukrwienia skóry głowy wzmacnia cebulki włosów, zapobiegając ich wypadaniu.
Udvartana
Udvartana to jeden z tradycyjnych masaży ajurwedyjskich, który wyróżnia się stosowaniem proszków ziołowych lub past zamiast olejów. Jego nazwa pochodzi z sanskrytu, gdzie „ud” oznacza „w górę”, a „vartana” – „pocieranie”. Masaż ten wykonywany jest za pomocą energicznych ruchów, które kierują się ku górze, co ma na celu stymulację krążenia, poprawę metabolizmu oraz oczyszczenie organizmu. Jest to technika szczególnie zalecana dla osób z nadmiarem doszy kapha, ponieważ pomaga w redukcji tkanki tłuszczowej i eliminuje toksyny.
Masaż ajurwedyjski Udvartana polecany jest osobom w trakcie odchudzania lub detoksykacji. Osobom, które są nieaktywne fizycznie, mają problemy z krążeniem i trawieniem, cierpią na bóle mięśniowo-szkieletowe, a także często odczuwają chłód i sztywność stawów.
Korzyści z masażu Udvartana:
- Wspomaga odchudzanie i redukcję cellulitu.
Masaż pomaga w rozbijaniu tkanki tłuszczowej, szczególnie w obszarach, takich jak, uda, brzuch czy pośladki. Stymulacja krążenia wspiera metabolizm, co pomaga organizmowi efektywniej spalać tłuszcz. - Oczyszcza organizm z toksyn.
Udvartana wspiera usuwanie toksyn (ama) z organizmu poprzez poprawę przepływu limfy i krwi. - Poprawia krążenie.
Energiczne ruchy masażu pobudzają krążenie krwi, co zwiększa dotlenienie tkanek i dostarcza im składników odżywczych. - Ujędrnia i odżywia skórę.
Udvartana działa jak peeling, złuszcza martwy naskórek, przywraca skórze gładkość, odżywia i poprawia elastyczność. - Poprawia ruchomość stawów i kończyn.
Regularny masaż wzmacnia mięśnie, usuwa napięcia w tkankach wokół stawów, poprawia elastyczność ścięgien i więzadeł.
Janu Vasti
Janu Vasti to zabieg ajurwedyjski, który polega na zastosowaniu ciepłego oleju leczniczego na staw kolanowy przez określony czas. Jest to specjalistyczna terapia skoncentrowana na leczeniu bólu i problemów w obszarze kolan. Zabieg rozpoczyna się od delikatnego masażu stawu kolanowego ciepłym olejem w celu rozluźnienia mięśni i tkanek wokół niego. Następnie tworzy się specjalny pierścień z ciasta wykonanego z mąki z ciecierzycy, który umieszcza się wokół stawu kolanowego i wlewa się do środka ciepły olej ziołowy. Olej jest utrzymywany na kolanie przez około 30 -40 minut. Zabieg ten jest zwykle wykonywany w serii, przynajmniej raz w tygodniu.
Janu Vasti jest wyjątkowo skuteczną terapią dla osób cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów, reumatoidalne zapalenie stawów oraz wszelkie urazy i przeciążenia stawu kolanowego.
Korzyści z zabiegu Janu Vasti:
- Zmniejszenie bólu i stanu zapalnego.
Ciepły, ziołowy olej działa przeciwbólowo i pomaga zmniejszyć obrzęki i stan zapalny wokół stawu kolanowego. - Odżywienie tkanek stawu kolanowego.
Dzięki odżywczym właściwościom olejów ajurwedyjskich Janu Vasti wspiera regenerację chrząstki stawowej. - Oczyszczanie z toksyn.
Zabieg pomaga w usuwaniu toksyn (ama), które mogą gromadzić się w stawie i powodować ból oraz sztywność.
Kati Vasti
Kati Vasti to zabieg skoncentrowany na leczeniu bólu i problemów dolnej części pleców. Wykonywany jest podobnie jak Janu Vasti z taką różnicą, że miejscem zabiegu jest odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Podgrzany olej wnika głęboko, oddziałując na mięśnie, nerwy i tkanki dolnej części pleców. Poprawia krążenie krwi, zmniejsza stan zapalny i łagodzi ból. Terapia Kati Vasti jest szczególnie zalecana dla osób z objawami zwyrodnienia kręgosłupa, rwą kulszową, cierpiących na chroniczny ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Korzyści z zabiegu Kati Vasti:
- Łagodzi ból i stan zapalny.
Ciepły olej działa jak naturalny środek przeciwbólowy. Redukuje napięcie i dyskomfort w okolicy lędźwiowej. Oleje lecznicze używane w Kati Vasti mają silne właściwości przeciwzapalne. - Rozluźnia mięśnie i zmniejsza sztywność.
- Redukuje stres i napięcie.
Masaż jako profilaktyka
Masaż ajurwedyjski to znacznie więcej niż relaksacyjny rytuał. W ajurwedzie masaż uznawany jest za jedno z podstawowych narzędzi profilaktyki zdrowotnej. Regularne wykonywanie masaży wspiera układ odpornościowy, poprawia krążenie, oczyszcza organizm z toksyn i wpiera zdrowie psychiczne. Ponadto masaż uczy świadomości własnego ciała, co pomaga wcześnie wykrywać potencjalne problemy zdrowotne.
Krótki masaż olejowy najlepiej wykonywać codziennie, samodzielnie. Powinien stać się częścią codziennej rutyny. Rano doskonale rozbudzi, a wieczorem wyciszy i zrelaksuje po intensywnym dniu. Warto także skorzystać z masaży ajurwedyjskich u wykwalifikowanego masażysty w okresach zmiany pór roku, aby wesprzeć organizm w adaptacji do nowych warunków pogodowych.
Przypisy:
Ama – przyczyna wszystkich chorób. Jak pozbyć się toksyn z organizmu?
Ama jest jednym z fundamentalnych pojęć w ajurwedzie, odnoszącym się do toksyn powstających w organizmie w wyniku niecałkowitego trawienia.
Dlaczego warto polubić gorzki smak i pić gorzkie zioła?
Czy gorzki smak może być sekretem dobrego zdrowia i długowieczności? Choć często go omijamy, ajurweda traktuje go jak prawdziwy eliksir dla ciała i umysłu.
Sezonowa rutyna w ajurwedzie. Jak żyć w zgodzie z rytmami natury?
Każda pora roku niesie ze sobą unikalną energię, która wpływa na nasze samopoczucie. Ajurweda daje nam praktyczne wskazówki jak dostosować nasz styl życia do cykli przyrody.
